Terwijl sensatie regeert, sluipt kernenergie via de achterdeur naar binnen
De wereld worstelt met klimaatdoelen en energietekorten. Nederland kiest intussen voor een opvallende koerswijziging: de bouw van nieuwe kerncentrales. Een onderwerp dat sinds de jaren tachtig vrijwel onbespreekbaar was, ligt nu weer op tafel – zonder groots maatschappelijk debat, zonder massale protesten. Onze oosterburen hebben daarentegen juist besloten alle kerncentrales te sluiten.
Waarom krijgen zulke ingrijpende besluiten bij ons zo weinig aandacht? Terwijl kamerleden en media zich dagenlang vastbijten in een rel over een minister die weigert te tekenen voor de uitreiking van lintjes, schuift dit veel grotere dossier vrijwel geruisloos richting uitvoering. Zijn we zo verslaafd geraakt aan sensatie? Of zijn het de media die ons meesleuren in het politieke circus?
Van atoombom tot kerncentrale
Kortgeleden keek ik naar een negendelige serie over het ontstaan van de Koude Oorlog. Daarbij realiseerde ik me dat die ‘oorlog’ waarschijnlijk nooit had bestaan zonder kernwapens. Na de ontwikkeling van de atoombom begon ook het vreedzame gebruik van kernenergie. Het verband tussen kernwapens en kerncentrales is dan ook snel gelegd.
In 1981 (Amsterdam) en 1983 (Den Haag) vonden in Nederland de grootste demonstraties ooit plaats, gericht tegen de plaatsing van kernwapens in Europa en specifiek in Nederland. Ik liep toen zelf mee in Amsterdam. Kernenergie werd lange tijd met wantrouwen bekeken. Het riep beelden op van rampen zoals Tsjernobyl, van nucleaire dreiging en misbruik. Maar inmiddels lijkt de houding te veranderen: kernenergie is weer bespreekbaar.
Een ongemakkelijke discussie
Toch blijft het een ongemakkelijke discussie. Wat als landen die minder strikt omgaan met veiligheid grootschalig inzetten op kernenergie en het een keer misgaat? Nucleaire fall-out kent immers geen landsgrenzen. En wat als die kennis wordt misbruikt voor de ontwikkeling van kernwapens? Zo’n ontwikkeling is niet zomaar tegen te houden.
Aan de andere kant: zolang het goed gaat, is kernenergie één van de schoonste energiebronnen die we hebben. Geen CO₂-uitstoot, constante levering en relatief weinig ruimtegebruik. Frankrijk haalt inmiddels zo’n 65 tot 70 procent van zijn elektriciteit uit kernenergie.
Kernenergie en risico’s
Kernenergie ontstaat door het splijten van onder andere uraniumatomen. Dit proces – kernsplijting – levert warmte op, waarmee water in stoom wordt omgezet. Die stoom drijft een turbine aan die elektriciteit opwekt. Tijdens dit proces komt geen CO₂ vrij. Maar bij de bouw van centrales, de winning en het transport van uranium en de verwerking van kernafval is er wél uitstoot.
Kernenergie kent ook duidelijke nadelen. De uraniumvoorraden zijn eindig: bij huidig gebruik raken ze binnen 130 jaar uitgeput. Bovendien ontstaat er radioactief afval dat honderden tot duizenden jaren gevaarlijk blijft. In het verleden werd dit afval zelfs in zee gedumpt – iets wat vandaag de dag ondenkbaar zou zijn.
De grootste zorg blijft echter het risico op rampen. Tsjernobyl en Fukushima hebben laten zien wat er kan gebeuren als het misgaat. In dichtbevolkte gebieden kunnen de gevolgen rampzalig zijn. En wat als terroristen toegang krijgen tot nucleair materiaal of tot de benodigde technische kennis?
De omgeving rond Tsjernobyl is tot op de dag van vandaag onbewoonbaar. En Fukushima loost nog steeds radioactief afvalwater in zee. De nasleep van kernrampen duurt decennia.
Kernenergie balanceert op het snijvlak van hoop en vrees. De technologie biedt kansen in de strijd tegen klimaatverandering, maar brengt ook risico’s met zich mee die generaties lang kunnen doorwerken. Maar terwijl urgente problemen blijven liggen, voeren politici en media liever een show op – want het politieke theater levert nu eenmaal meer kijkcijfers op.
...op hete kolen...
De opwarming van de aarde en de CO2-problematiek behoren tot de meest urgente vraagstukken van onze tijd. In het boek ...op hete kolen... worden de vele aspecten van klimaatverandering en CO2-uitstoot op een begrijpelijke manier uitgelegd. Het boek biedt een uitgebreide verzameling van bekende en minder bekende informatie, verrijkt met persoonlijke ervaringen. Versnipperde milieukwesties worden samenhangend gepresenteerd; pittige en controversiële meningen worden niet uit de weg gegaan.
Misschien vind je dit ook interessant
Europees klimaatbeleid: politieke onwil of naïviteit?
De CO₂-uitstoot wereldwijd blijft maar stijgen, zoals blijkt uit de Keeling Curve, die sinds 1958 de CO₂-concentraties in de atmosfeer meet. Europa is verantwoordelijk voor slechts 6% van de wereldwijde uitstoot, terwijl China 30,1% en de VS 11,3% voor hun rekening nemen.
Europees klimaatbeid (2)
In vervolg op mijn vorige blog wil ik de recente ontwikkelingen in Europa verder uitdiepen, waarin de strijd tegen de opwarming van de aarde en de energietransitie steeds meer onder druk komen te staan. Zoals we in de vorige blog hebben gezien, lijkt de huidige aanpak zich niet ...
Tesla: groene belofte of illusie
Ik was namelijk voornemens een Tesla te kopen; ik had zelfs al een proefrit gemaakt. Gedreven door milieu-overwegingen leek het een logische keuze: een elektrische auto die de uitstoot van schadelijke stoffen beperkt en dankzij overheidssubsidies financieel aantrekkelijk was. Bovendien
De donkere keerzijde van de batterijauto
In een wereld waarin duurzaamheid een steeds prominentere rol speelt, zijn lithiumbatterijen de onmisbare krachtbron geworden voor elektrische auto’s, smartphones en talloze andere apparaten. Dit streven naar een groenere toekomst gaat echter gepaard met een schaduwzijde...