In vervolg op mijn vorige blog wil ik de recente ontwikkelingen in Europa verder uitdiepen, waarin de strijd tegen de opwarming van de aarde en de energietransitie steeds meer onder druk komen te staan. Zoals we in de vorige blog hebben gezien, lijkt de huidige aanpak zich niet te vertalen in de gewenste resultaten.

De verschuiving in energiebeleid

Een opvallende wending is de verschuiving in het energiebeleid van Europa. De EU heeft ambitieuze maatregelen aangekondigd, zoals strenge milieu- en arbeidswetgeving, maar deze blijken vaak niet goed afgestemd te zijn op de technische en economische realiteit. Recent werd aangekondigd dat er maar liefst 195 miljard euro nodig is (alleen in Nederland!) om het stroomnetwerk uit te breiden, wat duidelijk maakt dat de energietransitie veel meer voorbereiding vereist dan aanvankelijk werd ingeschat. De onvolledige planning leidt tot hogere kosten voor zowel bedrijven als burgers, terwijl de doelstellingen van de energietransitie niet in lijn zijn met de bestaande infrastructuur. Dit roept de vraag op: is Europa wel realistisch in haar aanpak, vooral nu er gesproken wordt over het versimpelen of zelfs schrappen van deze belangrijke regelgeving?

Versoepeling van regelgeving

De EU lijkt steeds meer te kiezen voor het afzwakken van regels die bedrijven verantwoordelijk houden voor duurzaamheid en mensenrechten in hun toeleveringsketen. Ursula von der Leyen presenteerde onlangs een wetgeving (de omnibusverordening) die  onder meer de administratieve last voor bedrijven zou moeten verminderen. Dit roept echter veel bezorgdheid op bij groene partijen. Deze veranderingen passen in een bredere trend van politieke onzekerheid in Europa, die versterkt wordt door de opkomst van rechtse partijen en de gevolgen van het aantreden van Trump in de VS.

Nu er twijfels zijn ontstaan over de VS als militaire bondgenoot onder Trump, is Europa steeds meer op zichzelf aangewezen als het gaat om defensie en geopolitieke stabiliteit. De hernieuwde onzekerheid over de rol van de VS binnen de NAVO en het veranderende internationale machtsevenwicht dwingt Europa om meer te investeren in militaire kracht en strategische onafhankelijkheid. Dit heeft geleid tot een duidelijke verschuiving van prioriteiten: waar verduurzaming ooit centraal stond, lijkt het nu meer te gaan om economische en militaire slagkracht.

Europa lijkt de weg kwijt te zijn

Het is moeilijk om niet te concluderen dat Europa de weg een beetje kwijt is. Het beleid lijkt steeds meer een illusie te worden, zonder oog voor de economische, maatschappelijke en zelfs militaire realiteit. Steeds vaker zie ik progressieve Europarlementariërs die, door steeds maar weer nieuwe "groene proefballonnetjes" op te laten, niet inzien dat ze hun doel voorbijschieten. Dit resulteert in steeds meer weerstand van burgers en bedrijven.

Een gebalanceerde aanpak

Wat Europa echt nodig heeft, is een gebalanceerde aanpak: emissiereductie, klimaatadaptatie en herbebossing. Europa is verantwoordelijk voor slechts 6% van de wereldwijde CO2-uitstoot, wat betekent dat zelfs als Europa haar eigen uitstoot drastisch vermindert, de wereldwijde impact beperkt blijft. In plaats van uitsluitend te focussen op een dure en complexe binnenlandse energietransitie, zou Europa veel effectiever kunnen investeren in bebossing en herbebossing, ook buiten Europa. Door deze aanpak kan veel meer CO2-uitstoot dan die schamele 6% worden gereduceerd en wel voor veel minder geld.

Daarnaast hebben bossen een veel grotere toegevoegde waarde dan de ingewikkelde technologieën die nu veel geld kosten en maar beperkte resultaten opleveren. Bossen kunnen enorme hoeveelheden CO2 absorberen en zijn daardoor een veel kosteneffectievere oplossing. Een combinatie van emissiereductie, klimaatadaptatie en herbebossing zou veel effectiever zijn dan vast te houden aan een energietransitie die economisch en praktisch tekortschiet.

Het huidige beleid van de EU lijkt te ambitieus te zijn, wat het risico met zich meebrengt dat het zichzelf uiteindelijk in de weg zal staan. Het is tijd voor een realistische koers die duurzaamheid niet uit het oog verliest, maar tegelijkertijd rekening houdt met de complexe en uitdagende realiteit van de wereld waarin we leven.