2024 breekt alle klimaatrecords. Wat doen we hiermee?
Dit blijkt uit het European State of the Climate Report 2024, gepubliceerd door Copernicus, het Europese aardobservatieprogramma. Samen met de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) verzamelt Copernicus klimaatgegevens en vertaalt deze naar heldere, actuele rapportages. De cijfers laten weinig ruimte voor twijfel: Europa warmt twee keer zo snel op als het wereldgemiddelde en is daarmee de snelst opwarmende regio ter wereld. (Copernicus)
Wereldwijd was 2024 het warmste jaar ooit gemeten, in het verlengde van het al uitzonderlijk warme 2023. Het werd zelfs het eerste jaar waarin de gemiddelde wereldtemperatuur de grens van 1,5°C boven het pre-industriële niveau overschreed – een symbolisch en zorgwekkend moment.
Voor Europa leidde dit tot toenemende extremen. Zuid- en Oost-Europa werden getroffen door een recordlange hittegolf van meer dan 13 dagen met temperaturen boven de 38°C. Hevige overstromingen, stormen en bosbranden eisten hun tol: alleen al in Valencia vielen meer dan 200 doden als gevolg van wateroverlast. Tegelijkertijd smelten gletsjers in alle Europese berggebieden in rap tempo en ook de zeewatertemperaturen bereikten ongekende hoogtes.
De oorzaken van Europa’s versnelde opwarming zijn veelzijdig: de ligging nabij het poolgebied, dat zelf het snelst opwarmt; veranderingen in luchtstromen die hittegolven krachtiger maken en de afname van aerosolen (schonere lucht), die voorheen een licht verkoelend effect hadden. Ook neerslagpatronen veranderen: extreme regenval komt vaker voor en vergroot de kans op overstromingen. Intussen kampt Zuid-Europa met aanhoudende droogte, met als gevolg talloze bosbranden.
Tijd voor actie
Hoewel het terugdringen van CO2-uitstoot essentieel blijft, is klimaatadaptatie minstens zo dringend. We moeten onze leefomgeving voorbereiden op de extremen die nu al plaatsvinden. En dat begint met meer groen en minder ondoordringbare verharding, zoals betegeling, asfalt en beton – niet alleen in steden, maar overal.
Stedelijke gebieden krijgen daarbij prioriteit, omdat hitte en wateroverlast daar het hevigst worden gevoeld. Maar ook in dorpen, buitenwijken en zelfs tuinen valt veel te winnen. Het gaat níet alleen om elektrische auto’s, zonnepanelen of windmolens, maar vooral om de vergroening van onze woonomgeving. Kale pleinen, parkloze betonnen woonwijken en volledig betegelde tuinen helpen ons niet vooruit – ze maken de situatie juist erger.
Wat wél helpt:
- Meer bomen, parken en groen, vooral op plekken waar nu vooral steen, beton of asfalt ligt. Overigens: het planten van wat sierlijke palmbomen, zoals soms gebeurt in Zuid-Europese steden, zet weinig zoden aan de dijk, het oogt decoratief, maar helpt nauwelijks tegen hittestress.
- Opvang en gebruik van regenwater, bijvoorbeeld via regenbakken. In Vlaanderen is dit sinds oktober 2023 verplicht in nieuwbouwwijken – een goed voorbeeld. Het regenwater zakt zo langzaam in de bodem en helpt zowel wateroverlast te beperken als droogteperiodes op te vangen.
Klimaatadaptatie is geen luxe, maar bittere noodzaak
Het is een noodzakelijke stap richting een leefbare toekomst. En het mooie is: het kan lokaal, snel én relatief goedkoop. Elke boom telt. Elk stukje minder steen helpt. En hoe meer groen, hoe leefbaarder onze omgeving wordt – voor onszelf én voor de generaties na ons.
...op hete kolen...
De opwarming van de aarde en de CO2-problematiek behoren tot de meest urgente vraagstukken van onze tijd. In het boek ...op hete kolen... worden de vele aspecten van klimaatverandering en CO2-uitstoot op een begrijpelijke manier uitgelegd. Het boek biedt een uitgebreide verzameling van bekende en minder bekende informatie, verrijkt met persoonlijke ervaringen. Versnipperde milieukwesties worden samenhangend gepresenteerd; pittige en controversiële meningen worden niet uit de weg gegaan.
Misschien vind je dit ook interessant
Europees klimaatbeleid: politieke onwil of naïviteit?
De CO₂-uitstoot wereldwijd blijft maar stijgen, zoals blijkt uit de Keeling Curve, die sinds 1958 de CO₂-concentraties in de atmosfeer meet. Europa is verantwoordelijk voor slechts 6% van de wereldwijde uitstoot, terwijl China 30,1% en de VS 11,3% voor hun rekening nemen.
Europees klimaatbeid (2)
In vervolg op mijn vorige blog wil ik de recente ontwikkelingen in Europa verder uitdiepen, waarin de strijd tegen de opwarming van de aarde en de energietransitie steeds meer onder druk komen te staan. Zoals we in de vorige blog hebben gezien, lijkt de huidige aanpak zich niet ...
Terwijl sensatie regeert, sluipt kernenergie via de achterdeur naar binnen
De wereld worstelt met klimaatdoelen en energietekorten. Nederland kiest intussen voor een opvallende koerswijziging: de bouw van nieuwe kerncentrales. Een onderwerp dat sinds de jaren tachtig vrijwel ...